Afgelopen maand was ik weer in India. Elke keer dat ik daar kom ben ik weer zo verrast door de flexibiliteit en het gemak hoe de mensen daar in het leven staan. Dit is over het algemeen mijn indruk van de mensen in Azië. 22 jaar geleden was ik voor het eerst in Azië. In Thailand waren we een tijdje op dezelfde plek waardoor we mensen beter leerde kennen. Ik sprak daar op een gegeven moment met een vrouw over de uiting van seksuele voorkeuren in Thailand. Het viel me namelijk op dat het leek alsof mensen zich niet leken te storen aan transseksuelen, het leek veel meer een onderdeel van de maatschappij dan bij ons. Toen ik haar dat vroeg was ze eigenlijk verbaasd en zei ze: “maar hun keuze heeft toch niets met mij te maken!”. Die opmerking vond ik heel verhelderend, vooral bezien vanuit het Nederlandse – voor het oog van het kerkvolk – principe. Deze ervaring heeft mij er na die eerste grote reis toe gezet om me te gaan verdiepen in het boeddhisme.
Wanneer je naar Azië afreist kun je te maken krijgen, vooral de eerste keer, met een cultuurschok. Het hangt er een beetje van af waar je start in Azië en waar je vandaan komt, hoe groot die cultuurschok is. India staat wat cultuurschok betreft echt op nummer één. Het hangt er een beetje vanaf waar je naar toe reist, Goa is bijvoorbeeld goed te doen. Het Himalaya gebied ook. Reis je naar bijvoorbeeld Rajasthan, dan kun je rekenen op een overdaad aan geur, kleur, geluid en mensen. Ben je van het gevoelige type en heb je nog weinig Azië ervaring dan kan het zo overweldigend zijn dat het je helemaal verlamd. Ik ken verhalen van mensen die bij aankomst in het hotel direct hun vlucht terug naar huis omboekte. Nu is het beste advies aan een reiziger om nooit te oordelen over de plek van aankomst binnen twee dagen na de reis, gewoon omdat je nog moe bent van de reis! Ben je uitgerust dan zien dingen er vaak anders uit. Mijn enthousiasme voor India kan ik je niet helemaal uitleggen. Misschien komt het omdat ik uit een groot gezin kom (mijn broer vind het er ook top) of omdat ik door meditatie ervaring me kan afsluiten voor de prikkels van buitenaf, ik vind het er fantastisch! Meestal.
Ik weet dat er veel problemen zijn in India, zoals op veel plekken in de wereld. Dit stuk gaat daar niet over, dit wil verder niet zeggen dat ik die zaken niet belangrijk genoeg vind voor dit stuk.
Enkele dingen die me altijd weer opvallen in India zal ik hieronder beschrijven. Wanneer je wat ouder bent of weet hoe jouw ouders en grootouders hier in Nederland 50 jaar geleden ook leefde zul je ook dingen uit onze maatschappij herkennen.
Samen zitten, slapen en leven
Ik sprak in India met een antropoloog. Hij vertelde dat de gemiddelde Indiër eigenlijk altijd in een halve droomstaat is. Dat verklaart dat Indiërs overal kunnen slapen. Wanneer je landt in Delhi dan is dat vaak midden in de nacht. Op weg naar je hotel kijk je je ogen al uit, waaronder veel riksja’s (fiets ‘s) met daarin opgevouwen, slapend de eigenaar. Waarschijnlijk is op dat moment de riksja zijn huis, werk en alles. Ver van familie om geld te verdienen in de grote stad. Loop je overdag rond in de stad dan zie je winkeleigenaren in of voor hun winkel slapen, op de grond of in een speciaal soort hangmatje. Wil je toevallig iets kopen dan slapen ze soms gewoon door en komt een buurman gewoon even in de winkel om te helpen. Families wonen en slapen samen. We willen hier graag allemaal een huis met voor ieder gezinslid een eigen kamer (dit is natuurlijk ook pas iets van de laatste pak en beet 40 jaar! ). Recent is uit onderzoek gebleken dat alleen slapen eigenlijk ver van ons af staat, al helemaal voor baby’s. In India weten ze dit. De huizen hebben vaak meerdere slaapplekken bij elkaar, buiten en binnen. Het is niet “jouw” bed, maar het bed waar je toevallig die nacht in slaapt. Geen matrassen uit Zwitserland of Zweden, maar een soort hangmat in een houten frame. Een paar jaar geleden zouden we bij de familie van een vriend slapen. Ik moest wel even wennen toen de vrouw des huizes lekker bij mij en Rosa in bed kroop ’s avonds.
Op de foto hierboven zie je Usha. Ze verkoopt sieraden op Agonda Beach in zuid India. Ze vertelde me dat ze in huis woont met haar 5 kinderen en haar moeder. Haar man is vertrokken op haar verzoek omdat hij teveel met andere vrouwen op onderzoek ging. Haar oudste dochter woont in huis met 3 kinderen (haar man dronk te veel, een van de grootste problemen in India op het moment!). In huis met zijn 9-en met maar één slaapkamer / woonkamer. Ze is de enige die geld binnen brengt en zorgt daarbij voor heel het gezin. Wanneer haar werkdag erop zit gaat ze naar huis met eten wat ze kan kopen van haar dag omzet. Het is geen treurige of klagerige vrouw, juist niet. Het is een dankbare, tevreden en rustige vrouw. Van dit soort ontmoetingen geniet ik het meest. Ze geeft mij inzicht in de echte waarde van dit leven en familie.
Dan weer iets wat we ook kennen in Nederland uit de vorige generaties. De oudere broers en zussen zorgen ervoor dat de rest van de familie kan studeren. Op de foto hierboven zie je een man (rechts) waar ik een super fijn gesprek mee had. Hij vertelde me dat hij de eigenaar van de kraam was en dat hij over heel de wereld had gereisd. Door deze kruidenkraam heeft hij de studie van zijn zus heeft betaald (Oncoloog in Manchester) en zijn broer (chirurg in Jersey, Amerika). Die mooie kleurige punten die je op de foto ziet zijn de kleurstoffen die gebruikt worden in rituelen om een stip of andere vorm op het voorhoofd te plaatsen.
Toeteren in relatie tot het ego.
Het toeteren, heel de dag door! Dat is echt India. Mijn ervaring in Nederland: we toeteren wanneer iemand op “jouw” deel van de weg komt. Er zit links een streep en rechts een streep, daarvoor en daarachter denkbeeldig een streep en daar betaal je wegenbelasting voor. Dus daar moet iedereen vanaf blijven. Natuurlijk is het de bedoeling dat de boel veilig blijft, maar toeteren doen we hier vooral wanneer dus iemand op “jouw” deel van de weg komt en wanneer iemand ” jouw ” tijd in beslag neemt (te lang wachten bij het stoplicht of stilstaan met je auto omdat je pech hebt) . Waarom toeteren ze in India? Eigenlijk vooral om samen te werken. Toet Toet, als jij nu een beetje naar links gaat, pas ik er rechts bij, Toet Toet, jij wat naar rechts met je motor, Toet Toet, jij wat naar links met je vrachtwagen en Toet Toet, let op 5 koeien op de weg! Je kunt het dus zien als een optimale manier van samenwerken en de weg op zijn meest efficiënte manier gebruiken. Ook typerend: gewoon overal inhalen, ook in bochten. Wanneer je dit van elkaar weet, houd je er ook rekening mee (is mijn conclusie na vaak te bang achter in een auto gezeten te hebben … . ) Dit is meer wij dan ik, wat ik op die momenten ervaar in India.
Kleuren
Het is duidelijk dat India niet gereguleerd wordt een strenge welstandcommissie! Niets is daar hetzelfde en alles is kleurrijk. Er zijn steden die een kleur afspraak hebben zoals Jaipur (de roze stad) of Jodhpur (de blauwe stad ), waardoor bijna alle huizen in dezelfde kleur zijn geschilderd. Vooral zie je overal muurschilderingen. Religieuzen uitingen op huizen zoals Ganesha of Sai Baba en langs de weg met de hand geschilderde reclame uitingen (ook iets wat we hier 50 jaar geleden nog hadden) . De meeste kleuren zie je op de markten waar je komt. Daar verstaan ze de kunst van het verkopen door het fruit en de kruiden zo op te stapelen dat je het bijna niet durft te kopen, zo kunstig mooi.
Misschien vind ik in India iets waarvan het in Nederland langzaam aan het verdwijnen is door onze rijkdom en drang naar perfectie. Dit zijn de dingen die niet over geld of status gaan. Daarnaast heb ik persoonlijk de voorkeur voor een werkende chaos en losheid die je ook vindt in India. Dat is dus wat ik vind in India en waarom ik het daarom zo tof vind!
Marloes van Boxtel, mei 2018